San Filippu Neri
San Filippu Neri
Is-26 ta’ Mejju huwa jum li jfakkarna f’San Filippu Neri, qaddis meqjum fost il-Maltin ta’ l-imghoddi l-aktar fil-Birgu, l-Isla u l-Belt. Fl-Isla kien hemm knisja ta’ San Filippu ghalkhemm b’dedikazzjoni ghall-Madonna. Dik tal-Birgu kienet tal-Madonna ta’ l-Angli, waq li ta’ l-Isla kienet tal-Portu Salvu. Filwaqt illi dik ta’ l-Isla issa hija f’idejn il-patrijiet Gizwiti, bil-kunvent b’kollox, dik tal_birgu llum tintuza bhala mahzen bl-armar tal-festa, waqt li l-kunvent anness maghha safa meqrud bi triq li kienet ghaddiet minn go fih. Fil-Belt Valletta, dan il-qaddis kien imfakkar ukoll fil-knisja tal-Vitorja b’festi li ta’ kull sena kienu jigbdu hafna devoti. B’xorti tajba, f’Malta, kellna lil Dun Gorg Preca li f’hajtu u fil-hidma tieghu kien jixbah perfettament lil dan il-qaddis.
San Filippu Neri, ta’ tfajjel ckejken kien jilghab bil-knisja. Meta kiber, kien jigbor liz-zaghzagh f’kamartu sabiex jitkellmu fuq Alla. Huwa ghex meta l-Knisja kienet ghaddejja minn zminijiet li xejn ma kienu sbieh. Kien ihobb izur is-Santwarju tat-Trinita` tal-Benedittini. Meta kellu 18-il sena, minn Firenze mar Ruma, fejn kien twieled. F’Ruma, flimkien ma shabu, kien ihobb izur il-katakombi tal-martri u kien huwa li beda` l-pellegrinaggi taz-zjarat lis-seba` bazilici ewlenin ta’ Ruma ( Santa Maria Maggiore, San Pietru, San Pawl, San Lawrenz, San Bastjan, Santa Croce u San Giovanni Laterano)
Fil-bidu kien izur il-hwienet u jitkellem fuq Alla, u fil-kamra tieghu kien ilaqqa` grupp ta’ hbieb ghall-istess ghan. Kien il-konfessur tieghu li hajjru ghal sacerdot, izda baqa` dejjem fl-istess hidma. M’ghandniex xi nghidu, meta kien sacerdot ukoll sab min ifixxklu ghal xi zmien fil-hidma tieghu.
Filippu kien gabar mieghu sacerdoti li jghixu flimkien fl-Oratorju, izda billi kien persuna umli qatt ma ried li jkun fundatur. Kien ukoll ihobb izewwaq it-taghlim tieghu b’xi cajta. Bil-qdusija tieghu kien konfessur anke tal-Papa, ta’ kardinali u tant ohrajn. Billi n-numru ta’ dixxipli mieghu kien zdied sewwa, il-Papa offrielu post akbar f’Santa Maria in Vallicella. Kien haseb ukoll biex imur fl-Indja, izda gharaf permezz ta’ vizjoni li s-sejha tieghu kienet ghal Ruma stess. Gewwa l-belt ta’ Firenze riduh appostolat f’San Giovanni, izda minflok huwa baghat hames dixxipli tieghu.
Mod helu ta’ kif kien jghallem nehduh meta darba wahda, waqt il-qrar, student gie mistoqsi x’ser isir meta jikber u wiegbu “Avukat” “Imbaghad?” staqsih Filippu. L-istudent wiegbu “Wara jkolli dar u nizzewweg”. Filippu mill-gdid staqsieh: “Imaghad?” L-istudent rega` wiegeb: “Nikber u mmut”. Ghal darb’ohra Filippu staqsieh: “X’jigri wara ?” U hawn, San Filippu semmilu l-hajja ta’ dejjem bil-premju jew il-kastig.
Il-qaddis Filippu kien ukoll habib ta’ San Frangisk Saverju u ta’ San Kamillu. Bosta huma l-mirakli li wettaq f’hajtu, izda jibqa` jissemma dak ta’ iben Fabrizio dei Massimi li sehh fis-16 ta’ Mejju 1583. Filippu kien qieghed iqaddes meta sema li dan kien miet. Ghalhekk kif spicca mill-quddies, mar jinvistah izda kien kadavru. Filippu talab bil-herqa u dan Paolo stejqer u ha l-hajja. Quddiem ommu w missieru qaghad jitkellm ma’ Filippu. Fl-ahhar, wara xi nofs siegha Filippu staqsa lil Paolo riedx jibqa` haj jew imur lura fil-hajja ta’ dejjem. Hu pprefera li jerga` jmur fil-hajja ta’ dejjem fejn kien diga`
San Filippu waqqaf il-kongregazzjoni ta’ l-Oratorjani, gruppi ta’ qassisin li jghixu fit-talb flimkien, li fortunatament anke f’Malta kellna qassisin fil-kongregazzjoni fil-Birgu u fl-Isla. Fil-Birgu, kwadru mill-isbah li juri lil San Filippu ma’ San Gwann il-Battista kien fil-knisja tieghu, opra ta` Andrea Sacchi, pittur Ruman, izda mill-gwerra l’hawn, hadd ma jaf x’sar minnu minkejja li l-knisja ma kienetx iggarrfet. Wara l-gwerra saret replica mil-Kav. R. Bonnici Cali. Kien hemm ukoll statwa u relikwarju tar-ras tieghu f’urna, kopja ta’ dik li tinsab f’Ruma.
Id-devozzjoni lejn San Filippu Neri dahlet fir-rahal tal-Qrendi, meta l-kappillan Dun Pietru Pawl Xuereb waqqaf id-devozzjoni lejn il-Madonna ta’ Lourdes u wara` ghamel fratellanza li twaqqfet fil-21 ta’ Jannar 1878, dan il-kappillan gieh hsieb li l-fratellanza jkollha protettur. Billi hu kien mill-Isla, hemm diga` kien hemm devozzjoni lejn San Filippu Neri. Ghalhekk ghamel protettur ta’ din il-fratellanza, lil dan il-qaddis li kienihobb il-Madonna. Dak iz-zmien li twaqqfet il-fratellanza, kien gie persuna mill-Qrendi emigrata lejn Franza li kienet tghix f’Marsilja.
Din il-persuna kienet Filippu Psaila mlaqqam Ta’ Bieza. Dan il-kappillan talbu biex jaghmillu statwa ta’ San Filippu Neri billi ppropona li jaghmlu protettur ta’ din il-Fratellanza. Dan Filippu Psaila accetta li jaghmel l-istatwa bil-bradella b’kollox. Din l-istatwa nhaddmet mill-istess statwarju Karlu Darmanin, li kien il-persuna li hadem l-istatwa tal-Madonna ta’ Lourdes. L-istatwa tlestiet fis-sena 1878. Dwar San Filippu Neri u l-qrendi nghidu wkoll, li, Guzeppi Calleja, il-pittur li pitter is-saqaf tal-knisja, meta lesta ix-xoghol tal-pittura, irregala lill-kappillan Xuereb pittura f’inkwadru zghir ta’ San Filippu Neri.
Il-kappillan Xuereb ta` dan l-inkwadru lill-Fratellanza ta’ Lourdes. Dan l-inkwadru jinsab fis-sagristija tal-knisja parrokkjali. Fil-bidu li twaqqfet din il-Fratellanza ta’ Lourdes, l-istatwa ta’ San Filippu Neri kienet tohrog processjonalment ma’ l-istatwa tal-Madonna ta’ Lourdes. B’hekk dahlet id-devozzjoni lejn San Filippu Neri u ssib persuni li jgibu l-isem a’ dan l-istess qaddis.
Illum, l-iststwa ta` dan il-qaddis, tinsab meqjuma, fis-sagristija tal-knisja parrokjali tal-Qrendi. Kemm huwa xieraq li f’jum il-festa tieghu, fis-26 ta’ Mejju jibqa` venerat almenu f’dawn l-ibliet u l-irhula msemmijja.
Din l-informazzjoni hija mehuda min artiklu miktub minn Lorenzo Zahra li deher fil-ktieb li s-Socjeta' Muzikali Lourdes Qrendi ppublikat fil-Festa 2004.